Kıdem Tazminatı Tavanı İle İlgili Yeni Düzenleme
Memur maaşlarına yapılan zamın ardından, çalışanları doğrudan etkileyen bir durum ortaya çıkmaktadır. 2023 yılında kıdem tazminatı tavan ücreti, 1982 yılından bu yana ilk defa 40 yılın en düşük seviyesine gerilemiştir. Bu durum, yeni kıdem tazminatı miktarının asgari ücretin 7,5 katı üzerinde bulunurken Temmuz zammı sonrasında bu oranın 1,75'e düşmesine neden olmuştur. Ayrıca, SGK'ya bildirilen işten çıkarmaların yüzde 80'i, çalışanların kıdem tazminatı alamayacağı şeklinde düzenlenmiştir.
İş Kanunu'na Tabi Çalışanlara Yapılan Kıdem Tazminatı Ödemeleri
İş Kanunu'na tabi çalışanlara yapılan kıdem tazminatı ödemeleri belirli bir tavan üzerinden hesaplanmaktadır. Her yılın Temmuz ayında memur maaş katsayısı üzerinden bu tavan yeniden belirlenmektedir. Bu tavan, işçinin brüt ücretinin belirli bir katına kadar kıdem tazminatı ödenmesini sağlamaktadır. Ancak son yıllarda asgari ücretin artış hızı ile memur maaş katsayısı arasındaki farklılık nedeniyle kıdem tazminatı tavanı giderek asgari ücrete yaklaşmaktadır.
Kıdem Tazminatı Tavanının Değişimi
1982 yılında kıdem tazminatı tavanı asgari ücretin 7,5 katı olarak belirlenmişken, sonraki yıllarda memur maaş artışları nedeniyle bu oran düşmüş ve zaman içinde değişiklik göstermiştir. 2016 yılından itibaren ise sürekli bir gerileme yaşanmaktadır. 2023 Temmuz ayında ise kıdem tazminatı tavanı asgari ücretin 1,75 katına indirilmiştir.
Kimleri Etkileyebilir?
Bu durum, beyaz yakalı personel, mühendis, mimar, yönetici gibi nitelikli işçileri etkilemektedir. Ayrıca, sendikalı işyerlerinde çalışanların genellikle ortalama brüt ücretleri kıdem tazminatı tavanının üzerinde olduğundan, bu durum bu işçileri de etkilemektedir.
Kamu ve Özel Sektörde Etkileri
Kıdem tazminatı tavanı uygulaması, hem kamu sektöründe hem de özel sektörde çalışan beyaz yakalı personeli, mühendisleri, mimarları, yöneticileri ve ücret düzeyi ortalamanın üzerinde olan mavi yakalı nitelikli işçileri etkilemektedir. Ayrıca, genel olarak kamu işyerlerinde ve sendikalı işyerlerinde ortalama brüt ücretler, kıdem tazminatı tavanının üzerinde bulunmaktadır.
Kıdem Tazminatı Alabilenlerin Oranı
Kamuda en düşük çıplak brüt ücret, yılın ilk yarısında 21.750 TL iken, ikinci yarıda 25.012 TL olacaktır. İkramiyeler ve diğer ödemelerle birlikte bu tutarın daha da artacağı göz önüne alındığında, kamudaki tüm işçiler kıdem tazminatı tavanına takılacaklardır.
Öte yandan, Dr. Murat Özveri ve İrfan Taşkın'ın DİSK için yaptığı bir araştırmaya göre, işverenlerin çoğunlukla işten çıkış bildirimlerini kıdem tazminatı ödememek için düzenlediği belirtilmektedir. Bu nedenle, işten ayrılan işçilerin yalnızca yüzde 20'sinin başlangıçta kıdem tazminatı alabildiği ve geri kalanların bazılarının uzun süren davalar sonucunda kıdem tazminatını alabildiği ifade edilmektedir.