İkinci Yarıda Vergi Tahsilatı Hedefleri

2023 yılında vergi tahsilatı büyük bir artış gösteriyor. İlk yarıda 1,6 trilyon lira olarak gerçekleşen vergi tahsilatı, ek bütçe ile getirilen artışlarla birlikte ikinci yarıda 2,7 trilyon liraya çıkarılacak. İlk altı ayda tüketicilerden KDV, ÖTV ve diğer "dolaylı" vergilerle birlikte 1 trilyon liradan fazla toplandı. İkinci yarıda ise bu miktarın yaklaşık 1,8 trilyon TL olması bekleniyor.

Kamu Mali Dengeleri ve Radikal Vergi Düzenlemeleri

Kamu mali dengelerini yeniden düzenlemek ve ekonomiyi rasyonel zemine çekmek için radikal vergi düzenlemelerine gidildi. Bu düzenlemelerle mükelleflerin ikinci yarıda ödeyeceği toplam vergi tutarı ilk yarıya göre yüzde 71,5 arttı. Toplam vergi geliri, ilk altı ayda 1,6 trilyon lira iken ikinci yarıda tüketimden elde edilecek olan 1,8 trilyon lira ile birlikte 2,7 trilyon liraya ulaşması öngörülüyor.

Vergi Yükünün Artması

Bu duruma göre mükellefler, ilk yarıda ödedikleri her 100 liralık vergiye karşılık ikinci yarıda yaklaşık 171,5 TL ödeyecekler. 2023 yılında toplam vergi geliri; KDV, ÖTV gibi "dolaylı" nitelikteki tüketim vergilerinden 2 trilyon 41,7 milyar lira, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinden alınan "doğrudan" vergilerden ise 1 trilyon 156,8 milyar lira olmak üzere toplam 3 trilyon 199,5 milyar lira olarak öngörülmüştü.

İlk Yarıdaki Tahsilat Gerçekleşmeleri ve Hedefler

Ocak-Haziran döneminde, dolaylı ve doğrudan vergilerden toplam 1 trilyon 620,3 milyar lira tahsilat gerçekleştirildi. Bu tahsilatlar, yılın tümü için belirlenen başlangıç hedefleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleşti. Ancak artan kamu harcamaları nedeniyle kaynak ihtiyacı doğunca ek bütçe yasası ile vergi yükü artırıldı.

İkinci Yarıda Hedeflenen Vergi Geliri

Ek bütçe ile birlikte yılın tümü için öngörülen toplam vergi geliri hedefi 4 trilyon 350 milyar lira olarak güncellendi. Yılın kalan döneminde de yeni vergi düzenlemelerine gidilebileceği konuşuluyor. Ek bütçe ile elde edilen toplam yıllık vergi geliri hedefine ulaşılabilmesi için ilk yarıda elde edilen tutarın üzerine, izleyen dönemde 2 trilyon 747,7 milyar lira daha vergi toplanması gerekiyor.

Dolaylı ve Doğrudan Vergilerin Dağılımı

İkinci yarıda dolaylı vergilerden 1 trilyon 752,5 milyar lira, doğrudan vergilerden ise 988,2 milyar lira tahsilat bekleniyor. Buna göre ikinci yarıda toplam vergi gelirinin yaklaşık üçte ikisi dolaylı vergilerle yurttaşların tüketiminden elde edilecek.

Dolaylı Vergilerin Önemi

Eğer hedefler gerçekleşirse, yılın tümünde dolaylı vergilerle toplam 2 trilyon 774,7 milyar lira ve doğrudan vergilerle 1 trilyon 559,7 milyar lira gelir elde edilmiş olacak. Dolaylı vergiler toplam gelirin yüzde 63,8'ini oluşturacak. Bu durumda, başlangıç hedefine göre öngörülen yıllık vergi gelirinin aylık ortalaması 266,6 milyar lira iken, ilk yarıdaki gerçekleşmeye göre aylık ortalama tahsilat 267,1 milyar lira oldu. Ek bütçe ile birlikte ikinci altı aydaki ortalama aylık tahsilat hedefi, 458 milyar lira olacak.

Vergi Yükünün Artışı ve Dağılımı

İlk yarıda toplanan vergi miktarı ve ikinci yarı için öngörülen tutarlara göre, vergi yükü dolaylı vergilerde yüzde 71,4, doğrudan vergilerde ise yüzde 72,9 artacak. Toplamda ise vergi yükü yüzde 71,5 oranında bir artış gösterecek.

Doğrudan Vergilerin Değerlendirilmesi

Doğrudan vergilerden Gelir Vergisi'nde ilk yarıda 259,1 milyar lira, ikinci yarıda ise 439,1 milyar lira tahsilat öngörülüyor. Kurumlar Vergisi'nde ise ilk yarıda 290,8 milyar lira olan tahsilat için ikinci yarıda 494,6 milyar lira bekleniyor. Ayrıca mülkiyetten alınan doğrudan nitelikli vergilerde ilk yarıdaki 21,6 milyar liralık tahsilata karşılık ikinci yarıda 54,5 milyar lira gelir bekleniyor.

Dolaylı Vergilerin Durumu

Dahilde Katma Değer Vergisi (KDV), en yaygın dolaylı vergi olarak bilinmektedir. 2023 yılı için başlangıçta 203,6 milyar liralık tahsilat hedeflenmişti. Ancak ek bütçe kapsamında öngörülen tahsilat 310 milyar lira olacak. Bu nedenle, yılın tümünde öngörülen dahilde KDV geliri 513,6 milyar liraya ulaşacak. İlk altı ayda 125,9 milyar liralık tahsilatın düşünülmesiyle, ikinci yarıda 387,7 milyar lira KDV toplanması gerekiyor. Ayrıca ithalden alınan KDV ile Gümrük Vergisi gibi dış ticaret vergilerinde 1 trilyon 56,8 milyar liralık başlangıç hedefi değişmezken, ilk yarıdaki 414,1 milyar liralık tahsilat düşünüldüğünde ikinci yarıda toplanması gereken miktar 642,7 milyar lira olarak belirlenmiştir.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Diğer Vergiler

ÖTV, en büyük dolaylı vergi kalemi olarak dikkat çekmektedir. 510,6 milyarlık başlangıç hedefine eklenen 307,6 milyar lira ile yıllık tahsilat hedefi 818,2 milyar liraya çıkmıştır. İlk yarıda 325,1 milyar lira ÖTV toplandı ve ikinci yarıda öngörülen tahsilat tutarı 493,1 milyar lira olacak. Akaryakıt ve doğal gaz tüketiminden elde edilen ÖTV tahsilatının da ikinci yarıda artacağı düşünülmektedir.

Diğer Vergi ve Harçlar

Dolaylı nitelikteki vergilerden Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi'nde, ilk yarıda 47,9 milyar lira olan tahsilatın ikinci yarıda 60,9 milyar lira olması bekleniyor. Damga Vergisi'nde ise ilk yarıda 35,8 milyar lira olan tahsilatın ikinci yarıda 50 milyar lira olacağı öngörülüyor. Çeşitli resmi evrak ve işlemlerden alınan harçlar ise ikinci yarıda artacak ve toplam 80,4 milyar lira tahsilat yapılması hedefleniyor.