Anayasa Mahkemesi'nin Öğretmenlik Meslek Kanunu'ndaki İptal Kararı

Cumhuriyet Halk Partisi'nin Öğretmenlik Meslek Kanunu'nun bazı maddelerinin iptali istemiyle açtığı davada Anayasa Mahkemesi, kanunun bir kısım hükümleri hakkında iptal kararı vermiştir. İptal kararının sonuçlarını ve doğuracağı hukuki durumları anlayabilmek için kararın gerekçesine bakmak ve iptale konu hükümlerle ilgili hızlı bir sonuç çıkarmak önemlidir.

Adaylık Değerlendirme Komisyonu Tarafından Yapılan Değerlendirme

Kanunun 5. maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan "Adaylık Değerlendirme Komisyonu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda" ifadesi iptal edilmiştir. Aday Öğretmen Yetiştirme Programı'na tabi tutulan aday öğretmenlerden adaylık süreci sonunda Adaylık Değerlendirme Komisyonu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda başarılı olanların öğretmenliğe atanması öngörülmüştür. Ancak iptal kararıyla birlikte aday öğretmenlerin adaylık süreci sonunda başarılı olup olmadıklarının tespitinde bir belirsizlik oluşmuştur. Çünkü söz konusu değerlendirme artık Adaylık Değerlendirme Komisyonu tarafından yapılamayacaktır.

Aday Öğretmen Yetiştirme Programı'na Katılmayanlar ve Başarısız Olanlar

Kanunun 5. maddesinin dördüncü fıkrasının (ç) bendinde yer alan "Aday öğretmenler için öngörülen Aday Öğretmen Yetiştirme Programı'na mazeretsiz olarak katılmayanlar ile bu program sonunda Adaylık Değerlendirme Komisyonu'nca yapılan değerlendirmede başarısız olanların" hükmü iptal edilmiştir. İptal kararıyla birlikte Aday Öğretmen Yetiştirme Programı'na mazeretsiz olarak katılmayanlar ile bu program sonunda Adaylık Değerlendirme Komisyonu'nca yapılan değerlendirmede başarısız olanların görevlerine son verilerek üç yıl süreyle öğretmenlik mesleğine alınmayacakları öngörülmüştü. Ancak bu iptal kararıyla birlikte Aday Öğretmen Yetiştirme Programı'na katılmayanlar ve başarısız olanlar görevlerine son verilmeyecektir.

Aday Öğretmenlerin Yetiştirilmesi ve Değerlendirilmesi İle İlgili Düzenlemeler

Kanunun 5. maddesinin altıncı fıkrasındaki "Aday öğretmenlerin adaylık sürecinde yetiştirilmelerine esas Aday Öğretmen Yetiştirme Programı ve Adaylık Değerlendirme Komisyonunun oluşumu ile aday öğretmenlik sürecine ilişkin diğer usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir" hükmü iptal edilmiştir. İptal kararıyla birlikte aday öğretmenlerin adaylık sürecinde yetiştirilmelerine esas Aday Öğretmen Yetiştirme Programı ve Adaylık Değerlendirme Komisyonu'nun oluşumu ile aday öğretmenlik sürecine ilişkin diğer usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenemeyecek, bu konularda kanuni düzenleme yapılması gerekecektir.

Uzman ve Başöğretmenlik İçin Mesleki Gelişim Alanlarında Çalışmalar

Kanunun 6. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendindeki "Mesleki gelişim alanlarında uzman öğretmenlik için öngörülen asgari çalışmaları tamamlamış olan" hükmü ile ikinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "ve mesleki gelişim alanlarında başöğretmenlik için öngörülen çalışmaları tamamlayanlar" ibaresi iptal edilmiştir. İptale konu hükümlerde uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik için mesleki gelişim alanlarında uzmanlaşma çalışmalarının tamamlanması şartı aranmaktaydı. Mahkemenin gerekçesinde, mesleki gelişim alanlarında çalışma yapılması şartının varlığını mı yoksa mesleki gelişim alanlarındaki çalışmaların kanunla düzenlenememesini Anayasa'ya aykırı bulduğunu anlamak önemlidir. Ancak mevcut durumda, iptal kararıyla birlikte kariyer basamaklarında ilerleme sürecinde mesleki gelişim alanlarında asgari çalışma yapma şartı aranmayacaktır.

Öğretmenlik Mesleği Kariyer Basamaklarında İlerlemeye İlişkin Usul ve Esaslar

Kanunun 6. maddesinin sekizinci fıkrasındaki "Öğretmenlik mesleği kariyer basamaklarında ilerlemeye ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir" hükmü iptal edilmiştir. İptal kararı sonrasında öğretmenlik mesleği kariyer basamaklarında ilerlemeye ilişkin usul ve esasların yönetmelikle düzenlenebilmesi mümkün değildir. Mevcut Aday Öğretmenlik ve Öğretmenlik Kariyer Basamakları Yönetmeliği de kanuni dayanaktan yoksun ve uygulanamaz hâle gelmiştir. Bu iptal kararı sonrasında adaylık sürecindeki uygulamalar, adaylık süreci uygulamaları ve yetiştirme programının değerlendirilmesi, adaylık sürecinin başarılı/başarısız şeklinde nihai değerlendirilmesi gibi konular ile öğretmenlik ve uzman öğretmenlikte geçmiş sayılan süreler, eğitim programı, yazılı sınava ilişkin usul ve esaslar gibi konular yönetmelikle düzenlendiği için hem adaylık hem de uzman ve başöğretmenlik süreci zor durumda kalmıştır.

Yasal Düzenlemeye İhtiyaç

Adaylık öğretmenlik ve kariyer basamakları sürecinin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için siyasi irade ve Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı gerekçesi çerçevesinde ivedilikle yasal bir düzenleme yapılması gerekmektedir. Siyasi irade ve Türkiye Büyük Millet Meclisi, Öğretmenlik Meslek Kanunu'nu bütünüyle ele almalı, kanunun eksikliklerini, hatalarını ve yanlışlarını düzeltmek için harekete geçmelidir.

Bu bağlamda, öğretmen kadrosuna yapılacak atamalarda sadece Kamu Personel Seçme Sınavı puan üstünlüğünün esas alınması ilkesi benimsenmeli ve mülakat uygulaması kaldırılmalıdır. Anayasa Mahkemesi'nde açılan iptal davasında uzman/başöğretmenlik yazılı sınavının iptali talep edilmese de kariyer basamaklarında ilerleme, sadece öğretmenlikteki hizmet süresine dayalı olmalıdır. Kariyer basamakları sınavı kaldırılarak öğretmenlikte 5 yılını tamamlamış olanlar uzman öğretmen, 10 yılını tamamlamış olanlar ise başöğretmen unvanı alabilmelidir.